Yükleniyor...

MOLEKÜLER GENETIK

Moleküler genetik, klinik amaçlarla kalitsal bir hastaliga yol açan mutasyon ve genotiplerin belirlenmesine yönelik çalismalar yapmaktadir. Hastaliga neden olan mutasyonlarin saptanmasinin yaninda bir genetik hastaligin tasiyicilik analizi ve multifaktöriyel hastaliklara yatkinlik analizi de çalisilmaktadir.

Talasemi (Akdeniz Anemisi), FMF (Akdeniz Atesi) gibi tek gen hastaliklari, Kanser gibi multifaktöriyel hastaliklar, Alzheimer ve Parkinson Hastaligi gibi mitokondriyal hastaliklar moleküler genetik departmani altinda çalisilmaktadir.

Rutin Genetik analizlerde kullanilan bazi teknikler; RFLP(Restriction Fragment Length Polymorphisms),  PCR (Polymerase Chain Reaction), Sekans Analizi, Real Time PCR ve Heterodubleks Analizidir.

Talasemi, FMF gibi bir çok tek hastaliklarinda en kesin sonuç sekanslama yöntemiyle alinmaktayken, enfeksiyon testlerinde ve hematolojide genelde Real Time PCR teknigi kullanilir. Heterodupleks analizi ise yaygin olarak genlerde mutasyonlarin belirlenmesinde kullanilir.

MOLEKÜLER SITOGENETIK

Moleküler biyoloji ve sitogenetik tekniklerinin birlikte kullanimi ile rutin kromozom analizlerinin kapsamini  genisleten moleküler sitogenetik; konvansiyonel sitogenetik yöntemlerle teshis edilemeyen anomalilerin renkli DNA problari kullanilarak tanimlanmasini saglamaktadir.

Moleküler sitogenetik kapsaminda FISH (Fluorescence In Situ Hybridization) ve SKY (Spektral Karyotipleme) teknikleri kullanilmaktadir.

KROMOZOM ANALIZI

Bu bölümde periferik kan, kemik iligi ve biyopsi materyallerinden kromozom analizi çalisilmaktadir. Bu örnekler kromozomlarin yapilari ve sayilari bakimindan incelenmektedir.

Kimlere Kromozom Analizi yapilir?

• Erken Dönemde Büyüme ve Gelisme Sorunlari: Gelisme eksikligi, dismorfik yüz görünümü, boy kisaligi, mental retardasyon olmasi.

• Aile Öyküsü: Birinci dereceden akrabalarda kromozomal anomalili kisi bulunmasi ya da süphesi olmasi.

• Ölü Dogum ve Neonatal Ölüm: Ölü dogum ve neonatal ölümlerde kromozom analizi yapilarak kromozomal problem olma ihtimali arastirilmalidir.

• Fertilite Problemleri: Kisirlik (infertilite) veya tekrarlayan düsük öyküsü olan çiftlerde, anne ya da babada kromozom bozuklugu olup olmadigi tespit edilmelidir.

• Kanser: Uygun doku örneginde (tümörün kendisi veya hematolojik hastaliklarda kemik iligi) kromozom degerlendirilmesi yararli tanisal ve prognostik bilgi saglayabilmektedir.

PRENATAL SITOGENETIK

Prenatal Tani, anne karnindaki fetüse ait örneklerden kromozom analizi yapilma islemidir. Prenatal dönemde kromozom analizi yapilmasi önerilmis kisilerde, anne karnindan alinan amniyon sivisindan, fetüsün kromozomlarinda sayisal ya da yapisal bir anomali olup olmadigi arastirilir. Anne karnindan uzun ve ince bir enjektörle amniyon sivisinin alinma islemine “Amniyosentez” adi verilmektedir.

Amniyon sivisi bebegin cilt, solunum sistemi, sindirim sistemi ve bosaltim sisteminden dökülen hücrelerden ve çogunlukla bebek idrarindan olusmaktadir.  Amniyosentez islemi sonrasi elde edilen hücreler özel bir kültür ortaminda yaklasik 20 gün bekletilerek üretilir. Üretilen hücrelerin kromozomlari ayristirilir ve mikroskop altinda görüntülenerek kromozomlar analiz edilir.

Amniyon sivisi erken dönemde 12-14. gebelik haftasinda alinabildigi gibi ideal olarak 14-18. gebelik haftasinda da alinabilir. Amniyosentez genellikle Üçlü Tarama Testi ya da Ikili Tarama Testi sonucu çikan degerlerin yüksek olmasi durumunda Down Sendromu riskini saptamak için yapilan ileri bir incelemedir.

Kimlere Amniyosentez yapilir?

*Yasi 35 üzerinde olan anne adayi (üçlü tarama testine bakilmaksizin)
*Üçlü veya Ikili Tarama Testi sonucu çikan degerlerin yüksek olmasi durumunda
*Ailede Down Sendromlu birey varligi (ebeveyn ya da ailenin diger çocuklari)
*Gebede daha önceden Down sendromu gibi kromozomal bozukluklari tasiyan bebek dogurma öyküsü olmasi
*Rubella, CMV veya Herpes gibi gebelik sirasinda ortaya çikan enfenksiyonlarin tespiti
*Noral tüp defektlerinde( NTD); Alfa fetoprotein (AFP) ya da asetil kolin esteraz enzim seviyesi için
*Fetal akciger olgunlasma tayininde (genelde riskli bir gebeligin son aylarinda, dogum kararini dogru zamanda verebilmek amaciyla yapilir)
*Bir takim fetal bozukluklarin medikal tedavisinde
*Kan uyusmazligindaki tablonun siddetinin tayininde kullanilmaktadir.

PANORAMA TEST ( NON-INVAZIV PRENATAL TEST)

Panorama™ Testi, anneden alinan kan örneginden çalisilan, gebelikle ile ilgili önemli bilgiler veren bir DNA analizi testidir. Test sonucunda bebegin Down Sendromu veya baska bir kromozom anomalisine sahip olma olasiligi incelenmektedir. Test sonucu ayni zamanda bebegin cinsiyetini de belirtmektedir.

Ileri anne yasi, aile hikayesi veya rutin tarama testlerinde (Ikili, Üçlü, Dörtlü Test) yüksek risk saptanmasi durumunda, kromozom anomalili bebek sahibi olma riski yüksek hamilelere Panorama gibi non invaziv prenatal testler önerilmektedir. Panorama test, hastalarin koryon villus biyopsisi (CVS) veya amniyosentez kararlarina yardimci olmaktadir.

Panorama test, en az 9. gebelik haftasinda olan her yastaki bayanda uygulanabilmektedir. Ancak ikiz, üçüz gibi çoklu gebeliklerde, tasiyici annelerde, yumurta donorü kullananlarda ve kemik iligi transplantasyonu alanlarda uygulanmamaktadir.

Sayisal Kromozom Anomalisi Nedir?

Saglikli bir bireyde anneden 23, babadan 23 adet olarak kalitilan toplam 46 kromozom bulunmaktadir.  Son kromozom çifti cinsiyeti belirlemektedir. Eksik (Monozomi) ya da fazla (Trizomi) kromozom varliginda zeka problemleri, gelisme ve büyüme bozukluklari gibi çesitli saglik sorunlari ortaya çikmaktadir.

Panorama test ile asagidaki kromozomal bozukluklar incelenmektedir;

• Trizomi 21 (Down Sendromu); Sebebi, normalde çift olan 21. kromozomun 3 adet olmasidir. Zeka geriliginin en yaygin sebebidir. Bu bireylerde kalp, mide-bagirsak anomalileri, isitme ve görme sorunlari da olabilmektedir.

• Trizomi 18 (Edwards Sendromu); 18. kromozomun fazla bir kopyasinin bulunmasi sebebiyle olusur. Dogum öncesinde bulgular arasinda en önemlileri bebegin belirgin bir sekilde gelisme geriligi göstermesi ve beraberinde amniyos sivisinin fazla olmasidir. Bu hastalarda zeka geriligi ile birlikte kalp, beyin ve diger organlarda ciddi dogumsal bozukluklar ortaya çikabilmektedir.

• Trizomi 13 (Patau Sendromu); 13. kromozomun fazla bir kopyasinin bulunmasi sebebiyle olusur. Bu hastalarda zeka geriligi görülür. Diger trizomilerde oldugu gibi Trizomi 13`de de kalp, sindirim sistemi ve diger sistemlere ait anomaliler daha yüksek oranda bulunmaktadir.

• Monozomi X veya 45, X (Turner Sendromu); Bu bozukluk sadece bayanlarda görülür ve eksik bir X kromozomu nedeniyle ortaya çikmaktadir. Hastalarda kalp defektleri, isitme problemleri, ögrenme güçlükleri ve infertilite (kisirlik) problemi bulunmaktadir.

Temel Panorama Test içeriginde Sex Kromozomu Trizomileri ve Triploidi (kaybolan ikiz) de çalisilmaktadir.

Genisletilmis Panorama Testinde, temel içerige 22q11.2 delesyonu, Angelman Sendromu, Cri-du-chat Sendromu, 1p36 delesyonu, Prader-Willi Sendromu eklenmektedir.

Panorama™ Test Nasil Çalisilir?

DNA, kromozomlarda bulunan genetik bilgiyi tasimaktadir ve bebege ait DNA’lar hamilelik sürecinde anne dolasim sistemine geçmektedir. Panorama Non invaziv prenatal test (NIPT) ile anneden alinan kan örneginden elde edilen bebege ait DNA analiz edilir ve bebegin sagligini etkileyebilecek sayisal kromozom anomalileri incelenir.

Kan örnekleri Amerika’daki Natera laboratuvarina gönderilmekte ve 2-3 hafta içinde sonuç alinmaktadir.

Panorama, anne ve bebek için güvenli bir testtir. Amniyosentez gibi bebek için risk içeren girisimsel islemlere gerek kalmadan sadece anneden kolayca alinabilen kan ile çalisilabilmektedir.

NIFTY TEST ( NON-INVAZIV PRENATAL TEST)

Nifty™ testi de Panorama testi gibi bebek DNA’sinda fazla ya da eksik genetik bilgiden kaynaklanan Down sendromu ve diger belirli genetik durumlari tarayan bir non-invaziv prenatal testtir. Nifty, en az 10 haftalik gebelikte, anneden alinan kandan uygulanir. 2-3 hafta içinde sonuç alinir.

Nifty™, Down sendromu, Edwards sendromu ve Patau sendromunun tespiti için tarama yapar. Ayrica delesyon sendromlari ve cinsiyet kromozomlari anöploidileri gibi diger genetik durumlar için test opsiyonlari sunmaktadir.

Nifty Test, ikiz gebelik, tasiyici anne ve tüp bebek durumlari için uygundur. Ancak test öncesinde bu durumlarin mutlaka bildirilmesi gerekmektedir.

Neden Non-Invaziv Prenatal Test (NIPT) yapilmalidir?

• ISPD (Uluslararasi Dogum öncesi Tani Toplulugu) ve NSCG (Ulusal Genetik Danismanlar Toplulugu), uygun genetik danismanlik ile yüksek Trizomi 21 riski tasiyan kadinlarda NIPT’in faydali olabilecegini onaylamaktadir. Pozitif bir testin invaziv test ile dogrulanmasi gerekir. NIPT sonuçlari anormal olan veya kromozom anormalligine isaret eden diger faktörlere sahip olan hastalar genetik danismanlik almali ve kendilerine standart dogrulayici tanisal test opsiyonu taninmalidir.

• Amniyosentez veya koryonik villus örnekleme gibi invaziv tanisal testler kesin sonuç vermekle birlikte %1-2 oraninda düsük riski barindirir. Bu risk alinmadan önce non-invaziv tarama testlerinin yapilmasi, bu riski alma kararina yardimci olmaktadir.

Önemli: Herhangi bir non-invaziv prenatal test yaptirmadan önce; risk, teshis, tedavi veya diger potansiyel saglik konulariyla ilgili olarak mutlaka yetkin bir saglik personeline danisilmalidir.

DNA BABALIK TESTI

Biyolojik yapimiza ait tüm bilgilerin 2 kopya olarak kodlandigi DNA yapisinda, kopyalardan biri anneden digeri babadan gelmektedir. Bu sebeple hem anne hem de babayla ortak gen bölgeleri bulunmaktadir.

Bu açidan babalik testinde; çocuk ile baba arasinda tamamen ortak olmasi gereken bölgelerin analizi yapilmaktadir. Yani baba-çocuk testinde, sadece babadan çocuga geçmis DNA’lar belirlenmektedir.

Yapilan test sonucunda eger çocuk ile babanin bu gen bölgeleri ayni ise test edilen baba, çocugun gerçek babasidir.

Test sonucunda tutarsizlik gözlenmisse yani çocuga babadan geldigi bilinen genetik bilgi, test edilen baba adayininki ile eslesmiyorsa, test edilen baba adayi çocugun gerçek babasi degildir.

Güvenilirlik yüzdesini yükseltebilmek amaciyla babalik testlerinde toplam 21 markerla en az 15 ortak gen bölgesi incelenmekte ve %99.99 kesinlikte sonuç alinmaktadir.

Numune Alimi

DNA testi babadan ve çocuktan alinan kan ve agiz mukozasi örnekleriyle çalisilmaktadir. Istenirse anneden alinan kan ve agiz mukozasi örnekleri de çalisilmaktadir. Babalik testinin çalisilmasi için resmi anne veya babanin onayi gerekli oldugundan; saç, tirnak gibi kisinin rizasi olmadan edinilmesi mümkün olan materyallerle çalismayi etik bulmadigimiz için kabul etmiyoruz.

Numune alinmadan önce baba ve çocuk adaylarinin kimlik kontrolleri yapilir, bu açidan laboratuarimiza gelirken kimliklerinizi yaninizda bulundurmanizi önemle rica ederiz.

Babalik testi için randevu alinmasi gerekmektedir. Laboratuvarimiza gelme imkaniniz yok ise kan alim personelimizi yasadiginiz sehre göndererek kan örneklerinizin alinmasini saglamaktayiz.


Test Sonucu

Test, 8-12 is gününde tamamlanir. Çikan sonuçlar kargo yada e-mail yoluyla tarafiniza ulastirilabilmektedir. Güvenlik açisindan, sonuç sadece siz ve sizin belirttiginiz kisi veya adrese teslim edilir.

Kardeslik Testi

Babalik testi opsiyonunun olmadigi durumlarda, kardeslik testi ile iki veya daha fazla bireyin biyolojik olarak kardes olup olmadiklari incelenebilmektedir.

Test edilen iki veya daha fazla kardesin DNA profilleri karsilastirilmasinda babalik testinde oldugu gibi yaygin görülen tüm markerlarin uyumlu olmasi zorunlu degildir. Bu nedenle, kardeslik testinin sonucu sayisal verilere dayanmaktadir.

Yapilan analiz ile asagidaki üç durum incelenmektedir.

-Tam Kardeslik: Bireylerin ayni ebeveynlere sahip olma olasiligi
-Yari Kardeslik: Anne ya da babadan birinin ortak olma olasiligi
-Akraba Olmama: Anne ve babanin ortak olmama olasiligi

Kardeslik testi sonuçlari, babalik testi sonucunda elde edilen net raporun aksine farkli olabilmektedir. Yapilan analizlerde, kardes olma olasiligi olan bireylerin genetik profilleri belirlenerek, kardeslik indeksi hesaplanmaktadir.